هیدرونفروز کلیه می‌تواند احتمال ابتلا به عفونت مجرای ادرار را افزایش دهد. در موارد شدید که درمانی صورت نگیرد، ممکن است کلیه‌ها زخم شوند که می‌تواند منجر به از دست رفتن عملکرد کلیه (نارسایی کلیه) گردد. بنابراین در صورت مشاهده علائم اولیه مراجعه به متخصص اورولوژی ضروری است. می توانید با دکتر فرشاد نامداری فوق تخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری و با شماره ۰۲۱۸۸۷۷۶۸۰۱ تماس حاصل نمایید.
هر کلیه متشکل از دو بخش است. یک بخش خون را تصفیه می‌کند تا آب اضافه، نمک و ضایعات آن را جدا کند. بخش دیگر ادرار را جمع‌آوری می‌کند. هنگامی که بخشی از کلیه که ادرار را جمع‌آوری می‌کند مسدود شود، تجمع ضایعات در آن باعث تورم می‌شود. علاوه بر کلیه‌ها، سیستم ادراری شامل دو حالب، مثانه و مجرای ادرار است. بروز مشکل در هر یک از این اجزا می‌تواند موجب برگشت ادرار به کلیه شود. اگر تنها یکی از کلیه‌ها مشکل داشته باشد، این وضعیت هیدرونفروز یک طرفه نامیده می‌شود و در صورتی که هر دو کلیه دچار این مشکل باشند، هیدرونفروز دو طرفه نامیده می‌شود.
هیدرونفروز خفیف کلیه چیست؟
این مورد یا سوالاتی مانند هیدرونفروز خفیف کلیه راست چیست و یا هیدرونفروز کلیه چپ از تعریف قبلی ارائه شده جدا نیستند. معمولا هیدرونفروز خفیف کلیه همان فرم ابتدایی بیماری هیدرونفروز می باشد.
آیا هیدرونفروز کلیه خطرناک است؟
معمولا در فرم های ابتدایی و اولیه بیماری مشکل چندانی ایجاد نمی کند. ولی با پیشرفت بیماری و عدم دریافت درمانهای لازم می توان منجر به بروز خطرات و مشکلاتی در فرد مبتلا به هیدرونفروز کلیه شود.
دلایل بروز هیدرونفروز کلیه
دلایل زیادی برای ابتلا به هیدرونفروز کلیه وجود دارند. در افراد بزرگسال مواردی که اغلب منجر به بروز هیدرونفروز کلیه می‌شوند شامل موارد زیر می باشد:
۱. سنگ کلیه
سنگ کلیه: نمک‌ها و مواد معدنی که در ادرار وجود دارند، می‌توانند سنگ‌های سخت و کوچکی را تشکیل دهند که ممکن است در کلیه‌ها و مجرای ادرار باقی بمانند. ابتلا طولانی مدت به سنگ کلیه می تواند احتمال بروز هیدرونفروز کلیه را افزایش دهد.
۲. سرطان
وجود تومور در مثانه، غده پروستات، رحم یا سایر اندامی که بخشی از دستگاه ادراری یا نزدیک آن هستند، ممکن است موجب انسدادهایی شود که در جریان ادرار اختلال ایجاد کنند. این امر همچنین می تواند موجب بروز هیدرونفروز کلیه شود.
3. بزرگی خوش خیم پروستات (BPH)
بزرگ شدن غده پروستات در مردان باعث ایجاد فشار بر مجرای ادرار می‌شود که لوله‌ای است که ادرار قبل از خروج از بدن از آن عبور می‌کند. این امر همچنین می تواند موجب ابتلا به هیدرونفروز کلیه شود.
سایر دلایل احتمالی در ابتلای به هیدرونفروز کلیه عبارت اند از:
وجود لخته‌های خون در کلیه یا حالب می تواند منجر به بروز هیدرونفروز کلیه شود.
تنگی یا گرفتگی مجرای ادرار به دلیل آسیب‌دیدگی، عفونت، نقائص مادرزادی یا جراحی
بروز مشکلات عصبی یا عضلانی که بر کلیه‌ها یا حالب‌ها اثر می‌گذارند.
احتباس ادراری که این پدیده به دلیل عدم توانایی فرد در خالی کردن مثانه خود اتفاق می افتد.
برگشت ادرار از مثانه به حالب :این مشکل هنگامی رخ می دهد که ادرار از مثانه به طرف کلیه‌ها برمی‌گردد.
حالب دوگانه: این مورد بیماری است که در آن که ناحیه پایینی حالب به درستی به مثانه متصل نشده باشد.
در زنان ممکن است هیدرونفروز کلیه به علت موارد زیر رخ دهد:
بارداری: بزرگ شدن رحم می‌تواند بر حالب‌ها فشار وارد کرده و جریان ادرار را مسدود کرده و منجر به بروز هیدرونفروز کلیه شود.
افتادگی رحم: ناهنجاری است که در آن رحم زن از حالت طبیعی خود خارج شده و دچار افتادگی می‌گردد.
سیستوسل (افتادگی مثانه): هنگامی رخ می‌دهد که دیواره بین مثانه و واژن زن ضعیف شده و به مثانه این امکان را می‌دهد تا به داخل واژن آویزان شود.
علائم بروز هیدرونفروز کلیه چیست؟
علائم هیدرونفروز کلیه ممکن است شامل موارد زیر باشند:
درد ناگهانی یا شدید در پهلو یا کمر
بروز حالت تهوع
داشتن حالت استفراغ
تکرر ادرار یا درد و سوزش هنگام ادرار
وجود خون در ادرار فرد مبتلا به هیدرونفروز کلیه
بروز ضعف یا احساس ناخوشی
بروز تب ناشی از عفونت مجرای ادرار
روش تشخیص هیدرونفروز کلیه چیست؟
هیدرونفروز کلیه در افراد بزرگسال روند بیماری
معاینه فیزیکی
در این روش پزشک سوالاتی در مورد علائم بیماری پرسیده و ناحیه نزدیک به کلیه‌ها و مثانه را جهت کنترل حساسیت به لمس یا تورم معاینه می‌کند. همچنین ممکن است پزشک سوالاتی در مورد سابقه پزشکی فرد و خانواده او بپرسد. مردان احتمالاً برای بررسی بزرگی پروستات نیاز به انجام معاینه مقعدی توسط پزشک خواهند داشت. همچنین احتمال داردزنان نیاز به معاینه لگنی داشته باشند تا وجود هرگونه مشکل در رحم یا تخمدان‌ها در آنها بررسی شود.
آزمایش ادرار
در این روش تشخیصی نمونه ادرار گرفته شده و آزمایش می‌شود تا احتمال وجود سلول‌های خونی، باکتری یا سلول‌های غیر عادی در آن مشخص شود.
آزمایش خون
برای رسیدن هدف مورد نظر، ممکن است شمارش کامل خون فرد به منظور تعیین وجود عفونت انجام شود. همچنین آزمایش‌های دیگری مانند تست نیتروژن اوره خون یا میزان فیلتراسیون گلومرولی نیز ممکن است جهت بررسی عملکرد کلیه‌ها و کمک به تشخیص هیدرونفروز کلیه انجام شوند.
روش‌های تصویربرداری
این آزمایش‌ها ممکن است شامل پرتو ایکس، سی تی اسکن یا سونوگرافی باشند. این آزمایش ها می تواند کمک شایانی در کشف هیدرونفروز کلیه بکنند.
درمان هیدرونفروز کلیه
اما درمان هیدرونفروز کلیه و موارد مانند درمان هیدرونفروز خفیف کلیه چیست؟ در ابتدا باید گفت که هدف از درمان، بازیابی امکان جریان ادرار از کلیه و کاهش تورم و فشار ناشی از تجمع مایعات است. بسته به دلیل زمینه‌ای هیدرونفروز، روش‌های متعددی برای درمان آن وجود دارد. گزینه‌های درمانی باید با اورلوژیست مورد مشورت قرار بگیرند.
در صورتی که هیدرونفروز کلیه حاد یا ناگهانی باشد، ممکن است یک استنت یا لوله نرم (لوله نفروستومی) وارد کلیه شود تا ادرار اضافه را تخلیه کند یا ممکن است یک لوله پلاستیکی نرم به نام استنت حالب بین کلیه و مثانه قرار داده شود تا مایعات اضافی را تخلیه کند.
در صورتی که هیدرونفروز در اثر سنگ در کلیه یا حالب‌ها ایجاد شده باشد، این روش‌ها موجود می‌باشند:
۱. سنگ‌شکنی با امواج ضربه‌ای
متداول‌ترین روش جهت درمان سنگ کلیه می‌باشد. امواج ضربه‌ای با انرژی بالا توسط یک دستگاه در خارج از بدن ایجاد می‌شوند تا سنگ‌ها به ذرات کوچک‌تر بشکنند و بتوانند از بدن خارج شوند.
۲. یورتروسکوپی
در این روش یک لوله باریک با ابزار مخصوص وارد مجرای ادرار می‌شود تا پزشک سنگ‌ها را بشکند و به بیرون بکشد. این روش اغلب برای سنگ‌های موجود در مثانه یا نیمه‌ی پایین حالب استفاده می‌شود. یورتروسکوپی ممکن است همراه با تکنیک‌های دیگری مانند لیزر رنگی پالسی یا سنگ شکنی الکتروهیدرولیک جهت شکستن سنگ‌ها مورد استفاده قرار گیرد. این روش برای زنان باردار، بیماران مبتلا به اختلالات لخته شدن خون و افراد مبتلا به چاقی مفرط انتخاب می‌شود.
۳. جراحی
هنگامی که سنگ‌های کلیه بسیار بزرگ و از بین بردن آنها دشوار باشد، احتمالاً نیاز به عمل جراحی خواهد بود. همچنین ممکن است در صورت وجود تومور یا انواع دیگر انسداد نیز انجام عمل جراحی ضروری باشد.
داروهای مورد استفاده در درمان هیدرونفروز کلیه شامل موارد زیر می باشد:
آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است به منظور پیشگیری یا درمان عفونت مجرای ادرار تجویز شوند.
داروهای مسکن ممکن است جهت تسکین درد استفاده شوند.
پیشگیری از بروز هیدرونفروز کلیه
از آنجایی که بروز هیدرونفروز کلیه ناشی از ابتلای به یک بیماری زمینه‌ای است، پیشگیری از آن بستگی به اجتناب یا درمان فوری عامل آن بیماری دارد. برای مثال، احتمال ابتلا به سنگ کلیه را می‌توان با روی آوردن به یک رژیم غذایی کنترل اگزالات و نوشیدن مایعات کافی کاهش داد. برخی داروها ممکن است برای بیمارانی که مستعد ابتلا به سنگ کلیه هستند تجویز شوند.
هیدرونفروز کلیه در کودکان
هیدرونفروز کلیه به طور فزاینده‌ای در حین اسکن‌های معمول سونوگرافی در کودکان متولد نشده تشخیص داده می‌شود. این وضعیت تحت عنوان هیدرونفروز در جنین شناخته می‌شود. تخمین زده می‌شود که از هر ۱۰۰ باردای در یک مورد این بیماری وجود دارد. دانستن اینکه کودک شما دچار مشکل کلیوی است می‌تواند نگران کننده باشد. هر چند بیشتر موارد هیدرونفروز در کودکان جدی نبوده و تاثیری بر نتیجه‌ی بارداری نخواهد داشت.
از هر ۵ کودک یک کودک قبل از تولد یا پس از چند ماه به خودی خود بهبود پیدا می‌کنند و مشکلات طولانی مدتی در شما یا فرزندتان ایجاد نخواهد شد. در سایر موارد ممکن است درمان با آنتی‌بیوتیک جهت پیشگیری از عفونت‌های کلیه و در برخی موارد عمل جراحی نیاز باشد.
پیشنهاد ما در زمینه درمان هیدرونفروز کلیه
برای انجام درمان هیدرونفروز کلیه بیماران پرشماری، نیاز به دریافت مشاوره و درمان توسط یک متخصص اورولوژی با دانش و تجربه دارند. جناب آقای دکتر فرشاد نامداری جراح و فوق تخصص کلیه و مجاری ادراری و ناباروری مردان است که پزشکی مجرب و با تجربه می باشد . دکتر فـرشاد نامداری ، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی و حائز رتبه دوم بورد کشوری تخصصی اورولوژی می‌باشد. ایشان دستیار ممتاز و دانش آموخته دانشگاه علوم پزشکی تهران با سابقه تالیف ۳۶ مقاله در مجلات بین المللی می باشند. با بهره گیری از دانش و تجربه ۱۵ ساله ایشان در جراحی می توان به خوبی از درمان هیدرونفروز کلیه اطمینان حاصل کرد.
منبع: دکتر نامداری
سیاتیک چیست و چه علائمی دارد؟